Hiện trạng kiến trúc
Hiện nay, chúng ta vẫn đang liên tục xây hàng trăm, hàng ngàn công trình kiến trúc; từ thấp tầng đến cao tầng bằng gạch nung; bê tông cốt thép; kính và các vật liệu truyền thống. Nền kinh tế thị trường, công nghiệp hóa nghiệt ngã đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường tự nhiên. Không gian xanh như công viên, cây xanh, mặt nước đang ngày bị thu hẹp. Những chung cư cao tầng với các căn hộ bịt kín bằng tường bê tông và kính để sử dụng điều hòa nhiệt độ khiến con người sống trong đó trở nên bức bí và cô độc. Trong các con ngõ, con phố chật hẹp của khu vực nội đô, con người đang phải sống chen chúc trong các ngôi nhà ống thiếu ánh sáng, gió và khí trời.
Ảnh: Internet
Để cải thiện tình trạng đáng buồn trên, kiến tạo văn hóa xanh trong kiến trúc là hướng đi tất yếu; phù hợp với xu thế phát triển của toàn xã hội. Vậy phải bắt đầu từ đâu?
Mâu thuẫn nội tại
Quá trình công nghiệp hóa nhanh như vũ bão; các khu đô thị hiện đại được dựng lên; nhiều khu công nghiệp, khu nghỉ dưỡng được xây dựng;… Nhưng những điều đẹp đẽ chưa thực sự song hành với sự phát triển văn hóa hay cụ thể hơn là lối sống và nhận thức của con người. Hãy nhìn những dòng sông chết do “ngộ độc” nước thải; phố phường ô nhiễm, đâu đâu cũng ngập rác để thấy cách con người đang ứng xử với môi trường.
Ảnh: Internet
Cùng với đó, sự di dân từ nông thôn sang thành thị, từ Bắc vào Nam, từ nước ngoài vào Việt Nam; bên cạnh việc học hỏi tiếp thu, hòa nhập văn hóa để phát triển luôn ẩn chứa nhiều bất cập. Những khác biệt về văn hóa, lối sống dẫn đến nhiều mâu thuẫn trong “nồi lẩu thập cẩm” xã hội. Những con người sống ở các vùng miền khác nhau, mang theo tính các địa phương khác nhau, áp lực cuộc sống khác nhau cùng tập trung lại tạo nên những va đập, mâu thuẫn về văn hóa ứng xử. Chưa kể đến những phân hóa về khoảng cách giàu – nghèo, những chính sách phát triển chưa theo kịp để điều chỉnh…
Nhận thức về văn hóa xanh trong kiến trúc
Muốn kiến tạo văn hóa xanh nói chung hay văn hóa xanh trong kiến trúc nói riêng là không hề đơn giản. Cần sự chủ động tham gia, cố gắng của nhiều bên trong việc dung hòa những va đập xã hội, va đập văn hóa; để mọi người cùng thấu hiểu và nâng cao nhận thức về kiến tạo văn hóa xanh.
Đối với lĩnh vực kiến trúc, những người kiến trúc sư, những người làm nghề sẽ là “đầu tàu” kiến tạo nên văn hóa xanh. Khi thiết kế một dự án người kiến trúc sư ngoài việc phải tuân thủ quy định, quy chuẩn; họ sẽ có những sáng tạo cá nhân. Những người làm nghề có tư duy xanh sẽ mang xu hướng sống xanh vào những thiết kế của mình. Tuy nhiên, không thể đưa những yếu tố kiến trúc xanh vào công trình một cách tùy tiện. Những thiết kế đó phải phù hợp với khí hậu, văn hóa và điều kiện con người thì mới mang lại hiệu quả.
Ảnh: Internet
Hơn nữa những người kiến trúc sư cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc lan tỏa văn hóa xanh đến người sử dụng. Một dự án kiến trúc hướng tới văn hóa xanh sẽ tạo ra một không gian sống tốt, một môi trường sống xanh, thân thiện với môi trường. Đặc biệt là phải phù hợp với nhu cầu. Khi người sử dụng cảm nhận được những tối ưu; chắc chắn văn hóa xanh trong kiến trúc sẽ dần dần được lan tỏa.
Giáo dục nhận thức
Từ câu chuyện thay đổi nhận thức phải quay lại sự khởi nguồn bắt đầu từ giáo dục. Để kiến tạo văn hóa xanh, phải chú trọng xây dựng giáo dục xanh. Việc đưa giáo dục xanh vào giáo dục nhà trường đang là xu thế trên thế giới. Cần đưa hệ thống giáo dục xanh vào chương trình phổ thông; nhằm hình thành nhận thức tự giác về văn hóa xanh cho cộng đồng.
Ảnh: Internet
Hơn nữa, việc giáo dục nhận thức ở bậc chuyên ngành cũng quan trọng không kém. Bởi họ là những người tham gia trực tiếp vào quá trình thiết kế những công trình hướng tới văn hóa xanh.
Như vậy, giáo dục nhận thức là cấp thiết; tạo tiền đề quan trọng cho quá trình kiến tạo văn hóa xanh nói chung và văn hóa xanh trong kiến trúc nói riêng.
